Βάλια Αντωνοπούλου, Έφη Καραγιάννη,
Μιχάλης Κατερίνης–Λινάρδος,
Νεφέλη Μπίρμπα
H Λαϊκή Συνέλευση της πλατείας Συντάγματος πραγματοποιείται καθημερινά από τις 25 Μαΐου, ημέρα της πρώτης συγκέντρωσης των “αγανακτισμένων” έξω από την Bουλή. Τα προτάγματα και οι δράσεις της αποτελούν μια σαφή απάντηση στην κυβερνητική πολιτική, που εδώ και ένα περίπου χρόνο καταπατά δικαιώματα και υποβαθμίζει τις ζωές του κόσμου της εργασίας και της νεολαίας. Παράλληλα, θέτει συνολικότερα ερωτήματα, αμφισβητώντας το υπάρχον πολιτικοοικονομικό σύστημα, επεξεργάζεται νέες ιδέες και προτάσεις. Σε αυτό το πλαίσιο δημιουργήθηκαν και οι θεματικές συνελεύσεις, οι οποίες πραγματοποιούνται καθημερινά πριν την λαϊκή συνέλευση, με γνωμοδοτικό χαρακτήρα προς αυτήν, προκειμένου να παράξουν πιο εξειδικευμένες αναλύσεις και προτάσεις για τα θέματα της οικονομίας, της παιδείας, της πολιτικής κλπ.
Συγκεκριμένα στην θεματική παιδείας, που πραγματοποιείται σχεδόν καθημερινά, δίνεται η ευκαιρία σε άτομα με διαφορετικές καταβολές, από όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, μαθητές, φοιτητές, καθηγητές, δασκάλους και γονείς να συζητήσουν και να συνδιαμορφώσουν προκειμένου να δώσουν λύσεις στα κοινά τους προβλήματα.
Ειδικότερα, η θεματική της παιδείας έχει να αντιμετωπίσει μια ολομέτωπη επίθεση από την πλευρά της κυβέρνησης που διαπερνά όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, ξεκινώντας από τις συγχωνεύσεις σχολείων και καταλήγοντας στο νομοσχέδιο για την τριτοβάθμια που προωθεί το υπουργείο και βάζει ταφόπλακα στο δημόσιο πανεπιστήμιο. Παράλληλα, προάγει μια διαφορετική αντίληψη, απαντώντας στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο των αγορών με όπλο την αλληλεγγύη και ορίζοντα τις κοινωνικές ανάγκες.
Στον τομέα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης έγινε γόνιμη συζήτηση και ακούστηκαν τοποθετήσεις γύρω από τη συρρίκνωση της δημόσιας εκπαίδευσης μέσα στα πλαίσια του «Νέου Σχολείου» που σχεδιάζει η κα Διαμαντοπούλου. Κεντρικό ζήτημα ήταν η υποχρηματοδότηση και οι συγχωνεύσεις σχολείων που δημιουργούν μια δυσβάσταχτη μαθητική καθημερινότητα. Συγκεκριμένα, πάνω από 1933 σχολικές μονάδες καταργούνται και ανάμεσά τους ολοήμερα και αθλητικά σχολεία, με αποτέλεσμα τη νέα σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού στην τάξη και του διδακτικού προσωπικού. Σχολεία, λοιπόν, με ελλιπείς υλικοτεχνικές υποδομές και εγκαταστάσεις δέχονται μεγάλο αριθμό μαθητών χωρίς να μπορούν να διευθετήσουν οργανωτικά τους προβλήματα (πχ θέρμανση). Με το κλείσιμο δημοτικών σχολείων πολλά παιδιά είναι αναγκασμένα να διανύουν μεγάλες αποστάσεις και συγχρόνως το πρόβλημα των μετακινήσεων, κυρίως στην περιφέρεια, επιβαρύνει τον οικογενειακό προϋπολογισμό, με συνέπεια παιδιά από αδύναμα κοινωνικά στρώματα να αποκλείονται από το σχολείο, εντείνοντας έτσι τους ταξικούς φραγμούς στην εκπαίδευση. Ακόμα, με τις συγχωνεύσεις σχολείων η αναλογία διδασκόντων – διδασκόμενων είναι 1:25–30 δημιουργώντας έτσι υπεράριθμα τμήματα και επιδεινώνοντας τις συνθήκες διδασκαλίας. Μαθητές, φοιτητές, εκπαιδευτικοί, γονείς εξέφρασαν έντονη δυσαρέσκεια για τα νέα μέτρα και διάθεση εναντίωσης στη νέα σχολική πραγματικότητα, δεδομένου ότι η παιδεία είναι δικαίωμα όλων και όχι προνόμιο λίγων. Από την συζήτηση προέκυψε ως αναγκαιότητα η δημιουργία ενός σχολείου που παράλληλα με την γνωστική ανάπτυξη θα επιδιώκει και την αισθητική καλλιέργεια με καλλιτεχνικά δρώμενα, ενώ ταυτόχρονα οι εκπαιδευτικοί θα παίζουν προωθητικό ρόλο προς την κατεύθυνση της ολόπλευρης ανάπτυξης του μαθητή και την καλλιέργεια αντιρατσιστικής συνείδησης.
Μέσα σ’ ένα κλίμα γενικής αμφισβήτησης και δυσαρέσκειας που επικρατεί τον τελευταίο καιρό για τις μεταρρυθμίσεις στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση η συζήτηση παρουσίαζε μεγάλο ενδιαφέρον. Συμμετείχαν άνθρωποι από όλες τις ηλικίες, αλλά κυρίως οι μαθητές και οι φοιτητές μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους σχετικά με τις πανελλήνιες, το άγχος και την πίεση εκείνης της περιόδου. Η συνέλευση υπερθεμάτισε σχετικά με το γεγονός ότι οι μεταρρυθμίσεις που προτείνει η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ δεν επιλύουν το πρόβλημα της εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Με τις συγχωνεύσεις, τις ειδικές εργασίες που θα πρέπει να παραδίδονται στο τέλος της χρονιάς, τα πολυμελή τμήματα και την αύξηση των ωρών, το άγχος και ο ανταγωνισμός θα αυξηθούν και θα παραταθούν για ακόμα 2 χρόνια, ενώ οι πιθανότητες εισαγωγής στο πανεπιστήμιο θα μειωθούν κατά πολύ. Πιο ανήσυχοι ήταν οι καθηγητές. Μοιράστηκαν τους προβληματισμούς τους όχι μόνο για τις μειωμένες θέσεις εργασίας λόγω της κατάργησης πολλών σχολείων, αλλά και για τις συνέπειες που θα έχει στη ζωή των μαθητών η εφαρμογή του «νέου λυκείου». Αρκετός κόσμος μίλησε έντονα κατακρίνοντας τα νέα μέτρα της Υπουργού Παιδεία και θίγοντας το ζήτημα των εξόδων μιας οικογένειας αλλά και του καθαρά ταξικού χαρακτήρα που θα αποκτήσει το σχολείο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του τελευταίου είναι τα απολυτήρια «δύο ταχυτήτων». Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι από τη στιγμή που οι μαθητές θα επιλέγουν να δώσουν ή όχι πανελλήνιες, η απόφαση τους αυτή θα τους ακολουθεί αποτυπωμένη στο απολυτήριο τους για μια ζωή. Όλες οι απόψεις συνέκλιναν στο ότι η εκπαίδευση μέχρι τώρα παρουσίαζε αρκετά ελλείματα αλλά εξαιτίας του μνημονίου τείνει να φτάσει σε ακόμα χειρότερη κατάσταση.
Στο ίδιο πλαίσιο κινήθηκε η συνέλευση και όσον αφορά τον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Φοιτητές, μαθητές, καθηγητές, εργαζόμενοι συνομολόγησαν ότι το πακέτο των αλλαγών που έχει ανακοινώσει η κα Διαμαντοπούλου στοχεύει στην εξειδίκευση της πολιτικής του μνημονίου στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, δηλαδή, στην οριστική διάλυση του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και την παράδοση της στα χέρια του ιδιωτικού κεφαλαίου. Κοινός τόπος των τοποθετήσεων ήταν ότι η κυβέρνηση μαζί με του διεθνείς συμμάχους της αντιμετωπίζουν το πανεπιστήμιο ως ένα βάρος από το οποίο πρέπει να απαλλαγεί η εκπαίδευση για να ευθυγραμμιστεί με τις σύγχρονες οικονομικές επιταγές. Με βασικό όπλο την υποχρηματοδότηση προσπαθούν να αλλάξουν την πανεπιστημιακή δομή, να συρρικνώσουν τον φοιτητικό πληθυσμό, να μετακυλίσουν το κόστος της εκπαίδευσης στους ίδιους τους φοιτητές μέσω των διδάκτρων, του φοιτητικού κουπονιού κλπ. Σε τελική ανάλυση η επιχειρούμενη αντιμεταρρύθμιση αποσκοπεί στο να διαμορφώσει ένα μοντέλο εργαζομένου υποτιμημένου τόσο σε επίπεδο μισθού όσο και σε επίπεδο δικαιωμάτων, το οποίο συνεχώς θα εισέρχεται σε ένα φαύλο κύκλο ειδίκευσης – αποειδίκευσης. Ο εργαζόμενος σε ολόκληρο τον εργασιακό του βίο θα βρίσκεται μεταξύ εργασιακής επισφάλειας και ανεργίας. Στην εν λόγω συνέλευση τονίστηκε, επιπρόσθετα, ότι τα νέα μέτρα έρχονται να πλήξουν και τον μορφωτικό ρόλο που επιτελεί το δημόσιο πανεπιστήμιο. Επεξηγηματικά, το πολυνομοσχέδιο Διαμαντοπούλου ρητά ή υπόρρητα διαπλάθει έναν ανθρωπολογικό τύπο ανταγωνιστικό, με ωφελιμιστική νοοτροπία, ο οποίος θα στερείται μιας κουλτούρας αλληλεγγύης και συλλογικότητας.
Το σώμα της θεματικής συνέλευσης Παιδείας είναι αποφασισμένο να συμμετάσχει σε όλες τις κινητοποιήσεις που θα εξαγγελθούν το επόμενο διάστημα ενάντια στην αντιεκπαιδευτική πολιτική. Ταυτόχρονα, συναποφασίστηκε να συγκροτήσουμε αντιπαράδειγμα στο κυρίαρχο δημιουργώντας δίκτυα αλληλεγγύης (μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας σε μαθητές-τριες με οικονομικά προβλήματα, μαθήματα ελληνικών σε μετανάστες κλπ). Οι συγκεκριμένες εναλλακτικές μορφές δράσεις είναι εφικτό να καταστήσουν το κοινωνιοκεντρικό σχολείο – πανεπιστήμιο που οροματιζόμαστε υπαρκτή τάση στο σήμερα. Αναντίρρητα, ο εμπλουτισμός των δράσεών μας με δίκτυα αλληλεγγύης λειτουργεί προωθητικά στην επανοικειοποίηση των εννοιών «κοινωνικότητα», «αλληλεγγύη», «συνεργατικότητα».
Ο αδιαμεσολάβητος κοινωνικός αγώνας, που εξελίσσεται εδώ και μέρες στην πλατεία του Συντάγματος και εμφορείται από το όραμα της δημοκρατίας και της αυτονομίας, είναι σαφές ότι δεν θα μπορούσε να θέσει εκτός ατζέντας των διεκδικήσεών του τη δημόσια και δωρεάν παιδεία. Το ζήτημα της παιδείας αποτελεί κοινωνική υπόθεση και θέτει ζητήματα πολύ ευρύτερα από την επαγγελματική κατάρτιση και αποκατάσταση των μαθητών – φοιτητών. Η παιδεία συνιστά μέσο απελευθέρωσης, μέσο ατομικής και συλλογικής χειραφέτησης. Άρα, πρόκειται για ζήτημα ζωής. Ενάντια σε αυτούς που μας κλέβουν το δικαίωμά μας στη ζωή καθημερινά χρειάζεται να αντιτάξουμε την αγωνιστική μας ενότητα, να δημιουργήσουμε ρήγματα στην κανονικότητα που προσπαθούν να μας επιβάλλουν και να κάνουμε την επιστροφή σε αυτή αδύνατη.
Η αμεσοδημοκρατία δεν έχει εύκολες λύσεις, απαιτεί τη διευρυμένη λαϊκή συμμετοχή και την συνεχή συζήτηση που συνθέτει διαφορετικές απόψεις και αντιλήψεις. Μετά από καθημερινές πολύωρες και ζωντανές συζητήσεις,
η θεματική συνέλευση παιδείας κατέληξε στο πρώτο κείμενο-ψήφισμα που θα κατατεθεί στη Λαϊκή Γενική Συνέλευση της πλατείας και θα ζητήσει την έγκριση της. Το κείμενο προς το παρόν έχει ως εξής:
Κείμενο θεματικής συνέλευσης Παιδείας προς ψήφιση στη Γενική Λαϊκή Συνέλευση της πλατείας Συντάγματος
Ζούμε σε μια εποχή όπου η πολιτική της κυβέρνησης, της ΕΕ και του ΔΝΤ συρρικνώνει τις δημόσιες παροχές και καταλύει κεκτημένα δικαιώματα. Η εκπαίδευση δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Το προηγούμενο διάστημα το υπουργείο ουσιαστικά έκλεισε πάνω από χίλια σχολεία. Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση συνεχώς περικόπτεται η χρηματοδότηση με αποτέλεσμα την αναστολή λειτουργίας σχολών (ΤΕΙ, Αρχ. ΕΜΠ). Ουσιαστικά η κυβέρνηση με την πολιτική της διαμορφώνει το πανεπιστήμιο και το σχολείο της αγοράς. Θέλουν να μετατρέψουν την εκπαίδευση από δικαίωμα όλων σε προνόμιο λίγων. Δεν θα τους το επιτρέψουμε. Εναντιωνόμαστε στο κλείσιμο σχολών, εναντιωνόμαστε στο “νέο Λύκειο”. Εναντιωνόμαστε στο νέο νόμο-πλαίσιο Διαμαντοπούλου (απουσιολόγια, δίδακτρα, εξατομίκευση πτυχίων, αυταρχικοποίηση, στοχοποίηση συλλογικών αγώνων). Εναντιωνόμαστε στη αυτομόρφωση του νέου μοντέλου εργαζομένου, που τον θέλει φτηνό, ελαστικά εργαζόμενο και χωρίς δικαιώματα. Απέναντι σε όλα αυτά αντιπαραβάλλουμε την κοινωνία της αλληλεγγύης. Αλληλεγγύη ανάμεσα σε μαθητές, καθηγητές και φοιτητές. Καλούμε τους φοιτητικούς συλλόγους και όλους τους φορείς της εκπαίδευσης να διεξάγουν γενικές συνελεύσεις και να προβούν σε κινητοποιήσεις που θα καταλήγουν στο Σύνταγμα.
Ζητάμε δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση και ελεύθερη πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση για όλους και όλες.
